NEON - Nederlands online

Projecten



Wörter & Phrasen

A+N-samenstellingen en idiomatische A+N-woordgroepen in het Nederlands en in het Duits (DFG-project) -
[2007-2012]

Duits en Nederlands, twee nauw met elkaar verwante talen, hebben voor de woordvorming grotendeels dezelfde processen tot hun beschikking. Hoewel samenstellingen in het Nederlands in principe even goed mogelijk zijn als in het Duits, worden veel equivalenten van Duitse samenstellingen in het Nederlands gerealiseerd als woordgroepen die gelexicaliseerd en geïdiomatiseerd zijn. In het bijzonder is dat het geval bij A+N-samenstellingen, zie Dünndarm - dunne darm, Dunkelkammer - donkere kamer, Festplatte - harde schijf. Maar ook in het Duits zijn er veel dergelijke idiomatische woordgroepen, zie kalter Kaffee, wilde Ehe en rotes Tuch. In dit project worden die A+N-verbindingen vanuit verschillende invalshoeken geanalyseerd: Kan het veronderstelde verschil in gebruik bij samenstellingen en woordgroepen empirisch worden bevestigd? Welke functie hebben A+N-samenstellingen in vergelijking met A+N-woordgroepen? Hoe kan men verklaren dat het procédé van samenstelling in het Nederlands veel beperkter wordt gebruikt dan in het Duits? Gaat het hierbij om een tussenstap in het proces van taalverandering waarbij het type A+N-samenstelling uiteindelijk niet meer productief zal zijn? Vormen deze idiomatische A+N-woordgroepen er een aanwijzing voor dat er geen strikte grens bestaat tussen syntaxis en lexicon? En wat moet daaruit worden afgeleid voor de grammaticale theorie?

Wetenschappelijke medewerksters: PD Dr. Barbara Schlücker, Saskia Schuster, M.A.

Evenementen

Publicaties

  • Schuster, Saskia (2013): Variation und Wandel. Zur Konkurrenz morphologischer und syntaktischer Muster im Deutschen und Niederländischen. Dissertation, Freie Universität Berlin.
  • Schlücker, Barbara (2013): „The semantics of lexical modification. Meaning and meaning relations in German A+N compounds“. In: Pius ten Hacken & Claire Thomas (eds.), The Semantics of Word Formation and Lexicalization. Edinburgh: Edinburgh University Press, 121-139.
  • Schlücker, Barbara (2012): Grammatik im Lexikon. Adjektiv-Nomen-Verbindungen im Deutschen und im deutsch-niederländischen Sprachvergleich. Habilitationsschrift, Freie Universität Berlin.
  • Gaeta, Livio & Barbara Schlücker (Hrsg., 2012): Das Deutsche als kompositionsfreudige Sprache. Strukturelle Eigenschaften und systembezogene Aspekte. Berlin, New York: De Gruyter (= Linguistik - Impulse & Tendenzen 46).
  • Schlücker, Barbara (2012): "Die deutsche Kompositionsfreudigkeit. Übersicht und Einführung". In: L. Gaeta & B. Schlücker (Hrsg.), Das Deutsche als kompositionsfreudige Sprache. Strukturelle Eigenschaften und systembezogene Aspekte. Berlin, New York: De Gruyter (= Linguistik - Impulse & Tendenzen 46), 1-25.
  • Schlücker, Barbara & Ingo Plag (2011): "Compound or Phrase? Analogy in Naming". Lingua 121, 1539-1551.
  • Hüning, Matthias & Barbara Schlücker (2010): 'Konvergenz und Divergenz in der Wortbildung. Komposition im Niederländischen und im Deutschen.' In: Antje Dammel; Sebastian Kürschner & Damaris Nübling (red.), Kontrastive Germanistische Linguistik. 2 delen. Hildesheim, Zürich, New York: Georg Olms Verlag, 783–825 (= Germanistische Linguistik, 206-209). [PDF-Version]
  • Hüning, Matthias (2010): "Adjective + Noun constructions between syntax and word formation in Dutch and German". In: Sascha Michel & Alexander Onysko (red.), Cognitive approaches to word formation. Berlin, New York: Mouton de Gruyter, 195-215. [PDF-Version]
  • Schuster, Saskia (2010): "Modifikation in der niederländischen Nominalphrase: ein kontrastiver Überblick im Vergleich zum Deutschen." Deutsche Sprache, 2/10, 154-174.
  • Schlücker, Barbara & Matthias Hüning (2009, red.): Words and Phrases – Nominal expressions of naming and description. Sonderband Word Structure 2.2.
  • Schlücker, Barbara & Matthias Hüning (2009): "Compounds and phrases. A functional comparison between German A+N-compounds and corresponding phrases". Italian Journal of Linguistics 21, Sonderband "Compounds between syntax and lexicon".
  • Hüning, Matthias (2004): "Over woorden en woordgroepen. A+N-verbindingen in het Nederlands en in het Duits". In: Kiedron, Stefan & Kowalska-Szubert, Agata (red.), Thesaurus polyglottus et flores quadrilingues. Festschrift für Stanislaw Predota zum 60. Geburtstag. Wroclaw: Oficyna Wydawnicza ATUT - Wroclawskie Wyawnictwo Oswiatowe, 159-171. [PDF-Version]