Forms of multilingualism in European history
Deelproject van DYLAN (Language Dynamics and Management of Diversity / Taaldynamiek en management van taaldiversiteit)
DYLAN
DYLAN is een Europees project dat deel uitmaakt van het Zesde Kaderprogramma (Priority 7, Call 2, Topic 3.1.1). Aan het project nemen onderzoeksteams deel van 19 universiteiten uit 13 verschillende landen. Het project ging op 1 oktober 2006 van start en loopt nog t/m september 2011.
DYLAN houdt zich bezig met de vraag onder welke omstandigheden de talige diversiteit van Europa een meerwaarde vormt voor kennisoverdracht en economische vooruitgang.
De onderzoeksterreinen zijn drieledig: (internationale) bedrijven (op dat terrein doet Work Package (WP) 1 onderzoek), EU-instituties (WP 2) en onderwijs (WP 3). WP 4 bestaat uit drie onderzoeksteams: één daarvan, 4.1 (UNIGE), gaat na in hoeverre bepaalde vormen van meertalig taalgebruik als efficiënt en/of 'fair' kunnen worden beschouwd; een tweede team (4.2., UNIVIE) doet onderzoek naar Engels als lingua franca in meertalige contexten. Het onderzoeksteam van de FU Berlin (4.3) houdt zich bezig met historische aspecten van meertaligheid.
Op de DYLAN-bijeenkomst in Barcelona op 26 en 27 januari 2009 werden de eerste onderzoeksresultaten gepresenteerd en in zogenaamde Working Papers van ca. 3 blz. samengevat. Deze Working Papers kunnen worden gedownload via de DYLAN-site.
De onderzoeksteams van DYLAN zijn afkomstig uit verschillende disciplines van de taalwetenschap, ze hangen verschillende linguïstische stromingen aan, passen telkens andere methodes toe en doen onderzoek naar meertaligheid in verschillende domeinen. De eerste resultaten van het onderzoek binnen DYLAN hebben daarom ook betrekking op een gevarieerd aantal terreinen. Er zijn echter ook enkele aspecten die steeds weer terugkomen: hierbij hoort de constatering dat er m.b.t. meertaligheid in veel gevallen sprake is van een discrepantie tussen taalbeleid en taalgebruik. In sommige gevallen gaat het om een discrepantie tussen een meertalig beleid en een eentalige praktijk (bijv. in EU-instituties). In andere gevallen staat een beleid dat gericht is op eentaligheid tegenover een meertalige praktijk. Een voorbeeld hiervoor is het voortgezet onderwijs in Brussel (team 3.6, VUB) waar volgens het onderwijsbeleid bij voorkeur Standaardnederlands zou moeten worden gebruikt in de Nederlandstalige scholen van de stad. In de praktijk is er echter eerder sprake van het gebruik van meerdere talen en ook van een hybride taalgebruik.
Forms of multilingualism in European history / Vormen van meertaligheid in de geschiedenis van Europa
Het ontstaan van standaardtalen vormt één van de meest ingrijpende veranderingen in het Europese taallandschap sinds de Middeleeuwen. Intussen wordt er bijna vanzelfsprekend vanuit gegaan dat elke staat over één (of meer) nationale taal/talen beschikt en dat deze talen goed afgebakende standaardtalen zijn met strikte normen. Deze veronderstelling vormt een belangrijke achtergrond van actuele discussies over taalbeleid en -gebruik: bijv. m.b.t. de positie van migrantentalen, de toekomst van autochtone minderheidstalen, de mogelijke bedreiging van de afzonderlijke nationale talen door het Engels, de (wenselijke) rol van lingua franca's en de doelstellingen van moedertaalonderwijs en tweede-taalonderwijs.
Wat hierbij vaak over het hoofd wordt gezien is dat het concept van een duidelijk afgebakende taal met strikte regels (het 'normativiteitsprincipe') die gelinkt is aan een specifiek territorium ('territorialiteitsprincipe') pas in de loop van de eeuwen is ontstaan. Deze veranderende visie op taal mag wederom niet los worden gezien van veranderingen op maatschappelijk, politiek en economisch vlak die Europa sinds de Middeleeuwen heeft ondergaan.
Het is de taak van het DYLAN-team van de FU Berlin de context in kaart te brengen waarbinnen zich in Europa standaardtalen hebben ontwikkeld. De basis voor dit overzicht vormen bestaande studies over de geschiedenis van standaardtalen en meertaligheid in de verschillende taalgebieden van Europa. Het gaat hierbij vooral om grote lijnen in het selectieproces van standaardtalen. Er wordt zowel aandacht besteed aan overeenkomsten tussen de taalgebieden als ook aan verschillen m.b.t. dit selectieproces. Het is de bedoeling om hiermee de basis te leggen voor een typologie van de geschiedenis van standaardtalen in Europa.
Evenementen
- Workshop over het thema Monolingual Multilingualism? Standard languages and their impact on multilingual policies and practices in Europe: a historical perspective (5 & 6 oktober 2009)
- Workshop over het thema Sprachliche Vielfalt in politischer Einheit? Mehrsprachigkeit in Europa als Zankapfel oder Bindeglied, FU Berlin & Stiftung Wissenschaft und Politik, 26 en 27 november 2008
- Derde DYLAN Consortium-bijeenkomst, 4 - 6 november 2007
Nieuw boek (juni 2012)
Informatie bij Benjamins
Producten
- Hüning, Matthias, Ulrike Vogl & Olivier Moliner (red.) (2012): Standard Languages and Multilingualism in European History. Amsterdam, Philadelphia: John Benjamins Publishing Company. (Multilingualism and Diversity Management 1). [Informatie bij Benjamins]
- Geannoteerde bibliografie over de geschiedenis van de Europese meertaligheid
Varia
Team
- Projectleider: prof. dr. Matthias Hüning
- Wetenschappelijk medewerker: dr. Ulrike Vogl en dr. Olivier Moliner